Wat de vakbonden van zzp’ers kunnen leren

Bestaansrecht van de vakbond

Als je de verhitte discussies over de zzp’er in het nieuws volgt, lijkt het wel alsof het gaat om straatmuzikanten waarvan over de toegevoegde waarde de meningen sterk uiteen lopen. De één vindt het muziek, de ander lawaai. Zijn het profiteurs of leveren ze een significante bijdrage aan de economie? Opvallend in deze discussie is dat de mening sterk verbonden is met de persoon of organisatie die het verkondigt. Volgens Ton Heerts, de FNV-voorman, vormen zzp’ers een bedreiging voor de algehele stabiliteit in onze arbeidsmarkt. Ik denk dat die mening vooral voortkomt uit de beknelde positie waarin de vakbonden zelf terecht zijn gekomen. Hun bestaansrecht in onze sterk veranderende maatschappij mag wel eens stevig ter discussie gesteld worden. In termen van de productlevenscyclus, kun je rustig stellen dat de vakbonden duidelijk in de nadagen zitten van die cyclus. Ze bestaan eigenlijk alleen nog omdat zij geen commercieel verdienmodel hebben. Die luxe heeft de zelfstandige niet. Die moet voortdurend alert zijn op de buitenwereld en daar goed op inspelen om bestaansrecht te behouden. Natuurlijk is niemand gebaat bij gemarginaliseerde zelfstandigen die leven van de zelfstandigenaftrek. Het zou prachtig zijn als die miljoen zelfstandigen allemaal waarde creëren.

‘Echte’ ondernemers

Maar laten we dan eens kijken naar wat nodig is om uit te kunnen groeien tot ‘echte’ ondernemer à la Ton Heerts en niet het risico te lopen om als zielepiet te worden weggezet. Dit is mijn top 3 van competenties die elke zelfstandige zou moeten hebben:

1. Vakbekwaamheid

Kijk, ik zeg altijd maar zo; als je jouw vak niet verstaat, moet je geen ondernemer worden. En dat vak staat nooit stil, dus je blijft je voortdurend ontwikkelen.

2. Visie, ofwel: Welk probleem los je op?

Waarom doe je wat je doet? Welke toegevoegde waarde heb je voor de klant? Wat maakt jouw dienst, product of aanpak uniek? De waarom-vraag is belangrijker dan de wat-vraag, wat je doet. Op product/dienstniveau zijn maar weinig ondernemers uniek. Het verschil maak jezelf met jouw unieke waardepropositie.

3. Samenwerken

Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Je bent als zelfstandige nu eenmaal niet in alles goed en erken dat. Focus op waar je sterk in bent, en werk samen met andere zelfstandigen of organisaties op de andere aspecten van je bedrijfsvoering. Veel zelfstandigen zijn bijvoorbeeld zo druk met de uitvoering van hun opdrachten, dat de acquisitie er even bij moet. Ook dat valt te organiseren door samen te werken.

Meer ondernemerschap, ook bij werknemers in loondienst

En wat valt hier op? Dit zijn precies de competenties die nu gevraagd worden van medewerkers in grotere organisaties. Want één ding is zeker: een dienstverband is niet meer voor het leven en van medewerkers in loondienst wordt verwacht dat zij meer zelfregie nemen op hun eigen loopbaan. De sterk veranderende markt waarin de organisatie verkeert vraagt om meer flexibiliteit in de arbeidsrelatie, en dat betekent meer ondernemende medewerkers.

En als van de medewerker meer ondernemerschap wordt verwacht, moet daarvoor ruimte worden gecreëerd. Van organisaties mag dan dus ook worden verwacht dat zij ruimte gaan bieden aan de ontwikkeling van die ondernemerschapscompetenties. Toewerken dus naar nieuwe vormen van organiseren. Kort gezegd: minder controle en meer zelfregie.

Aanpassen of uitsterven

Er is geen weg terug in de maatschappelijke transitie waarin we ons bevinden, en ook Ton Heerts moet met zijn FNV nadenken over het waardemodel van de vakbond. Zich afvragen wie zijn klant is en welke toegevoegde waarde hij heeft voor die klant. Want als dat de medewerker in loondienst is, getuigt hij van een kortzichtige blik op de sterk veranderende maatschappij en arbeidsmarkt. En van de toekomstperspectieven voor die medewerkers.

De slinkende ledenaantallen van de vakbonden spreken echter voor zich. Ook de medewerker ziet dat de opkomst van de doe-het-zelf maatschappij betekent dat de rol van de vakbonden is uitgespeeld. Die gaan hem niet ‘redden’. Er is een ontwikkeling gaande die niet is tegen te houden. De enige optie is: aanpassen of uitsterven. Ondernemers weten dat, nu de vakbonden nog.

door: Klaar Zegers | www.ikonderneemhet.nl