Strategieën om onzekerheid en angst in het ondernemerschap tegen te gaan

Onzekerheid in het ondernemerschap hoort erbij. Dat weet je rationeel gezien. Er zijn goede tijden en slechte tijden. Dat is wat ze zeggen en ja, je weet dat mindere tijden er ook bij horen. Als je gaat voor zekerheid, moet je niet kiezen voor het ondernemerschap.

Maar onzekerheid is juist ook weer zo leuk aan ondernemen. Dat je toch nooit weet wat de toekomst exact brengt. Dat alles afhankelijk van jouw ideeën en acties.

Maar als de onzekerheden en risico’s te groot worden komt de angst om de hoek kijken. Je hebt geen grip op onverwachte omstandigheden. Er is alleen de wetenschap dat je je niet kan verschuilen achter iets of iemand anders. Jij moet het doen, jij moet de problemen oplossen.

Prettig is de wetenschap dat elke ondernemer daar last van kan hebben. Beter is te weten hoe er goed mee om te gaan, zodat onzekerheid en angst je niet gaan verlammen.

Angst is als fantoompijn die loert om de hoek

Angst komt voort uit onzekerheid. Je bent bang voor verlies van status, bang om geen geld meer te hebben, bang dat je niet goed genoeg bent, bang om je onafhankelijkheid kwijt te raken, bang voor wat mensen van je zullen zeggen, bang voor reacties van je klanten, bang om niet gezien of erkend te worden, bang om iets verkeerd te doen of te zeggen, bang dat je gaat falen…

“De mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest, maar nooit uit zal komen”. (Mijn moeder 😊)

Het gekke van angst is dat je meestal bang bent voor een idee, voor iets dat er vaak nog niet is en ook niet zal komen. Een soort fantoompijn dus. Angst voor pijn die nooit komt. Maar krijgt de angst grip op jou als ondernemer, dan kan de angst onbedoeld een grote invloed hebben op de groei en ontwikkeling van het bedrijf.

Verlammende angst of activerende angst?

Uit onderzoek blijkt dat angst bij ondernemers twee verschillende uitwerkingen kan hebben: het kan verlammen of juist activeren. Bij verlammende angst moet ik altijd denken aan het konijn dat ’s nachts in de koplampen staart van een rijdende auto, verstart en wordt aangereden in plaats van weg te rennen.

Bij ondernemers werken zorgen over de haalbaarheid van de plannen verlammend. Vaak zie je ook een vorm van vluchtgedrag ontstaan als ondernemers twijfelen over hun eigen rol als ondernemer. Gedachten als ‘Kan ik het wel?” of “Ben ik wel goed genoeg?” knagen aan het zelfvertrouwen en daarmee het ondernemen van de juiste actie. Een van de ondernemers uit ons netwerk verwoordde het als volgt: “Je wéét dat je klanten moet binnenhalen en dat dit betekent dat je in actie moet komen. Maar in plaats daarvan bedenk je allerlei dingen die eerst nog af moeten zijn voordat je daar klaar voor bent. Of je twijfelt over de manier waarop je contact gaat leggen. Het komt erop neer dat er voortdurend mee bezig bent in je hoofd maar je uiteindelijk niks doet”.

Soms kan angst ook motiverend werken. Als je een sterke intrinsieke motivatie hebt en het bedrijf hebt opgezet om een helder doel of droom te verwezenlijken, dan kan een tijdelijke terugval juist de motor zijn voor een fase waarin het creëren van nieuwe ideeën en energie weer centraal staan.

Strategieën om angst en onzekerheid het hoofd te bieden

Uit hetzelfde onderzoek blijken er vier manieren te zijn voor de ondernemer om te leren om te gaan met angsten en ze om te buigen naar positieve en gerichte actie:

1. Emotionele bewustwording

Emotionele bewustwording is een proces waarbij je als toeschouwer naar je angst gaat kijken. Omdat de angst gepersonifieerd is, dus verbonden aan allerlei aannames over jezelf als ondernemer en als mens, betekent dit dat enige zelfkennis en het vermogen tot zelfreflectie aanwezig moeten zijn. Je duwt je angst niet weg maar kijkt waar deze vandaan komt. Zodra je merkt dat deze gebaseerd is op verschillende aannames over jezelf, kun je toetsen of deze aannames wel waar zijn.

Omdat de emoties die je voelt bij angst een negatieve invloed kunnen hebben op het stellen van doelen of het nemen van beslissingen, helpt emotionele bewustwording bij het omgekeerde effect: je beslissingen pakken beter uit.

2. Probleemoplossend vermogen ontwikkelen

Definieer het probleem eerst duidelijk. Is er al sprake van een probleem? En zo ja, kun je het herformuleren, van andere kant benaderen? Bijvoorbeeld door te achterhalen wat er achter het probleem zit. Dat doe je door veel vragen te stellen. Vaak gaat dit beter door dit met anderen te doen, mensen uit de omgeving van de ondernemer die meer persoonlijke afstand hebben tot het probleem. Zo ga je proactief onderzoeken welke mogelijkheden je hebt om het probleem op te lossen en voorkom je dat je ten prooi valt aan faalangst en vluchtgedrag.

3. Blijven leren

Voortdurend willen leren betekent dat je op zoek gaat naar informatie, (online) trainingen of cursussen volgt, netwerkbijeenkomsten benut om kennis te vergaren of je verdiept in het leren van nieuwe vaardigheden, van boekhouden tot een nieuwe taal. Door open te staan voor nieuwe informatie, ontstaan nieuwe inzichten over de situatie én over jezelf. Het geeft bovendien het gevoel dat je actief deelneemt in plaats van passief afwacht, en draagt dus bij aan meer vertrouwen en gevoelens van competentie.

4. Steun zoeken

De meeste tegenslagen of problemen zijn niet uniek voor jou. Anderen hebben ook voor dezelfde hete vuren gestaan. Zoek daarom naar een mentor of vertrouwenspersoon die je kan helpen vanuit een ander perspectief naar zaken te kijken. Je sociale netwerk in stand houden is enorm belangrijk als het tegenzit. Je voelt de neiging om je terug te trekken en het voor jezelf te houden. Maar zodra je met anderen in gesprek gaat en blijkt dat zij vergelijkbare uitdagingen het hoofd hebben geboden, kun je de negatieve gedachten veel beter weerstaan. Het maakt je niet alleen slimmer maar ook krachtiger om met moeilijke situaties om te gaan.